|
< terug
De Kung Fu van de Kakkerlak
(naar aanleiding van een lezing over - hoezee, hoezee - het morele verval van de West-Europese beschaving)
Ja, echt vrolijk werd ik niet van die lezing. Maar dat is mijn probleem. Althans, tenzij ik in een diepe depressie beland en slechts erin slaag te parasiteren op Vadertje Staat en alleen van betekenis word voor de farmaceutische industrie die Prozac produceert .
De lezing had het over de wereld in crisis. Dat is niets nieuws, dat hoor ik al van sinds mijn geboorte. Wie herinnert zich nog Zure Regen? De Koude Oorlog. Gelukkig waren er videotheken in de jaren'80 en lunaparken.
Volgens een zekere Todorov zouden er vier soorten landen zijn. Wij wonen in een angstland. En bang dat ik geweest ben in de jaren '80, van Marokkanen, al was het feit dat zij moslims waren toen nog niet van tel.
Die meeste moslimlanden zouden trouwens ressentimentlanden zijn: boos, wrokkig op dat perfide, decadente westen dat hen met imperialistische truukjes voorbijgestoken heeft. Alsof Iran niet angstig zou zijn (al is hun geloof in Allah en het Paradijs voor de Martelaar misschien iets oprechter als het mijne), of begerig: atoomenergie dekt vele ladingen, en hun beweegredenen zijn alsnog onbestemd.
Is onze voormalige kolonie rancuneus: ja, zekers. Maar vooral wanhopig. Misschien is een verdeling van de wereld in naties voorbijgestreefd. Want zelfs gemiddelde levensverwachtingen hangen een dubbelzinnig beeld op. In Congo is die amper veertig: desalniettemin worden mensen daar oud, het cijfer ligt zo laag door de zuigelingensterfte.
En dan vraag ik me af waar onze identiteit aan gekoppeld moet worden als de vlag van naties niet langer de lading dekt. Zelf heb ik die steeds sterk geografisch ervaren. Ik ben geen Belg, geen Vlaming, nee, ik ben in de eerste plaats Antwerpenaar. En aangezien Antwerpen meer en meer New York Light begint te worden, is ook die Nigeriaanse moslim achter mijn hoek idealiter Antwerpenaar omdat hij hier woont. Etnisch bekeken bekt dat beter dan Vlaming.
Kunnen we van ons genenprofiel onze identiteit brouwen? Freudianen zullen zich trichitillomaan de haren uit het hoofd rukken bij zoveel Darwinisme, al valt er weinig in te brengen tegen de chemische logica van ons lichaam.
Je kan de maatschappij met alle zonden van Babylon overladen, maar wij weten wat er mis is, en zij die zeggen 'après nous le déluge' plegen struisvogelpolitiek. Banken die onze rijkdom exponentieel vermenigvuldigd hebben, worden pas op hun immoraliteit gewezen als wij verlies boeken.
Net zoals olie-maatschappijen: wij vervuilen met onze auto's, maar schreeuwen moord en brand als hun service een keerzijde blijkt te hebben.
Dan moet ik denken aan Mladic'repliek op Karremans: 'You're a bad pianist!' En Srebrenica was een fait-divers waar de waarnemers geen schuld aan hebben (sic).
Nee, er moet minder geluld worden, en meer de handen uit de mouwen gestoken. Zonderlingen die ingaan tegen de stroom en met bakfietsen rijden moeten als helden onthaald worden in dit regenachtige landje aan het Noordzeestrand.
Maar als Dirk-Jan Eppink beweert dat zijn nieuwe Duitse wagen minder vervuilt dan mijn Peugeot 205 uit de jaren '80, heeft hij ook gelijk, en moet ik niet zeiken omdat ik jaloers ben.
Nee, ik ben geen pessimist, of een cynicus. Ik ben in de eerste plaats een opportunist en pragmaticus. Een wereld van verschil maak je in je vriendenkring. Dat is ook de essentie van speltheorie: als we er beiden wel bij varen, is een compromis snel gemaakt.
Daar huist dan ook het gevaar: dit denken is zo resultaatgericht dat ze onmiddellijk getuige wil zijn. En zeker wat atoombommen en de ozonlaag betreft, is dit levensbedreigend. Ik pleit dan ook voor een spiritualiteit van de minste weerstand. Dat is uniek de mijne. Ik geef maximum zoveel als ik kan krijgen. Ik ga niet in bomen klimmen als ik ondertussen een binnenschip kan besturen dat vrachtwagens van de weg houdt.
Er is een Afrikaans spreekwoord dat zegt dat het leven niemand wat beloofd heeft. Daarom zijn sprookjes voor kinderen. En overleeft de kakkerlak ons allemaal.
Maar empathie is het mooiste wat er is, met mate. Nog mooier wordt ze als je er zelf je broek niet aan scheurt.
Belletrie kan hier slechts inspireren: Hugo Claus die het heeft over het dynamieteren van kerken, geeft me energie.
Dat is de spiritualiteit van de bantoe: we zijn geen wezens maar krachten, en die krachten zijn dynamisch. Ik heb leren leven met de apocalyps, wil dat mijn kinderen er getuige van zijn. De kakkerlakken lachen in hun vuistje.
Maar voor het zover is, laat ik identiteitscrisissen over aan pubers, en onbehagen aan masochisten. Mijn filosofie is er al lang één van hedonisme en optellen. Elke dag dat ik leef is een geschenk. Ik trek niet langer mijn dagen af dichter naar de dood, een onvruchtbaar navelstarend onaneren.
Want alleen gelukkig en energiek kan ik het verschil maken, en mijn bed uitgeraken om weerwerk te bieden aan het absurde. Daarom is er ook kunst en literatuur. En het verschil met wetenschap is dat zij inwerkt op het sentiment. Niemand hoeft te weten waarom muziek je kippenvel geeft.
Kippenvel op zich is het doel.
En misschien is dat het einde van een crisis: gewoon jezelf leren kennen en je grenzen weten, en daarnaar handelen, en voor de rest meer werken en minder lullen.
Dat is de filosofie van de kakkerlak.
|
