|
< terug
Claus en het vuur
"Schrijven doe ik elke dag, niet alleen als ik goesting heb. Dat is voor amateurs." De woorden van Hugo Claus zijn nog niet koud of ze zijn al van toepassing. Eigenlijk is het met mijn kennis van Claus' oeuvre slecht gesteld. Behalve een boekbespreking van "Het verlangen" in mijn middelbare schooltijd of een gratis poëziebundel bij De Morgen heb ik niets gelezen van de man. Natuurlijk ken ik wel wat titels van zijn boeken. Dat is altijd handig om in bepaalde milieus niet door de mand te vallen als Claus wordt vernoemd maar dat gebeurt niet al te vaak. Gelukkig (of eerder ongelukkig) zijn de meeste mensen die ik ken evenmin bekend met het leven en werk van Hugo Claus. Toch las ik in de krant naar aanleiding van zijn dood enkele odes en anekdotes gebracht door intimi, mensen die in dit land noodzakelijkerwijze ook publieke figuren zijn, die me wel raakten.
De man was blijkbaar een artistieke duizendpoot: schreef quasi alle tekstsoorten die de literatuur rijk is, schilderde een galerie vol en regisseerde daarenboven ook nog eens films. Terwijl ik deze informatie - voor een jongen uit de arbeidersklasse die zijn universitair diploma vooral te danken heeft aan het matige niveau van zijn studierichting is dat informatie zoals alle andere wegens gebrek aan referentiekader en waardeschepping rond literatuur en schrijvers - aan het lezen was, werd ik meegevoerd naar dat land waar zo'n mensen als Claus leven. Ik stelde me een galerij vol werken van mezelf voor, een bibliotheek met een schap gewijd aan mijn oeuvre en een filminstituut anno 2050 dat een special organiseert ter ere van mijn persoon - 3 films voor de prijs van één, allemaal meesterwerken! Wat doet dat met een mens?
Maar dat is natuurlijk de verkeerde vraag. Eigenlijk zou de vraag moeten zijn: welk soort mens doet zoiets? Wie heeft zoveel te vertellen? Een man met een missie, zoveel is duidelijk. Maar wat was zijn missie? Ik las dat hij een fervente hekel had aan kaloten (katholieken), een goede vriend was van onze liberale ex-premier, en als een aangename man werd bestempeld in artistieke milieus wat op zich ook al niet evident is. Over de doden natuurlijk niets dan goeds, maar deze keer is het toch anders. Het louter volume van zijn werk is op zich al opzienbarend. Er brandde een vuur, zoveel is zeker, maar waar vuur is, is er niet alleen rook maar in de eerste plaats ook brandstof. Hij is niet de eerste Vlaamse schrijver van de naoorlogse generatie die zijn pijlen had gericht op de kerk om er brandhout van te maken. Het afzetten tegen het repressieve katholicisme zoals onze generatie het nooit heeft ervaren en enkel kent van de verhalen van ouderen, heeft een volledige generatie schrijvers geïnspireerd. Ik denk aan Gerard Walschap, Louis Paul Boon en natuurlijk ook Claus. Blijkbaar moet deze avant-garde, die waarschijnlijk hun niveau deels te danken hadden aan de Jezuïeten die hen hadden opgeleid, zich zodanig gefrustreerd geweten hebben dat ze achteraf nooit de positieve aspecten ervan inzagen. Niet dat ik wil beweren dat er veel positieve aspecten te zien waren. Alleen blijkt dat het vuur feller brandde bij deze mensen in vergelijking met de coryfeeën van de hedendaagse vaderlandse literatuur.
De tijden zijn natuurlijk veranderd. Er zijn geen mijnheer pastoors meer die de zondag bij hun favoriete bourgeois gaan eten en bij de cognac bespreken hoe de socialisten van bij de fabriekspoorten weggehouden kunnen worden. Van masturberen word je niet langer blind en de hel bevindt zich niet langer onder de grond maar werd gepromoveerd tot een zijnstoestand - ik weet wel niet zeker of we hier echt dankbaar moeten voor zijn. Er hoeft sinds het einde van de jaren '70 ook niet noodzakelijkerwijze meer gedacht te worden aan (het vermijden van) kinderen als je haar broekje van haar heupen haalt en evenmin is er nood aan schuldgevoelens allerhande vanwege de verlangens die we voelen voor gelijk wie. Kortom, er zijn andere redenen om boos te worden op dit moment. Alleen is die drive er niet meer. Het is niet meer tegen iets, het is meer vanwege iets en dat blijkt toch minder sterk. De pure verontwaardiging en het pure vijandsbeeld vormen de beste brandstof. Alleen is het vuur fel en laaiend en als de schouw goed trekt, vervliegt het snel. Het gaat in rook op, zoals men placht te zeggen.
Het interessante ligt in het smeulende vuur dat lang warmte geeft en knettert met vlammen die likken aan hout dat maar niet wil buigen maar toch moet plooien. Het zijn distantie en zelfrelativering die de vlam gaande houden, maar het zijn engagement en overtuiging die de mensen verwarmen en het zijn impulsiviteit en emotie die de vlam in de pan doen slaan. Het blijft moeilijk balanceren: slaat de balans over naar makheid vanwege teveel denken en twijfel, of door in de richting van alles verterende passie en overtuiging en gaan we ten onder aan de blinde vlekken van het geloof in iets, de liefde voor iets, het zo graag willen van iets. Of kunnen we beter besluiten met de bescheiden woorden van de schrijver waarmee dit allemaal is begonnen: "Dringende dingen heb ik eigenlijk niet mee te delen".
feedback van andere lezers- mephistopheles
Goede tekst, als Claus fan graag gelezen.
Het enige wat ik mis is dat je die zeikerd
van een kardinaal Daneels eens goed
onder de loep neemt. Zou wel eens mogen
na al de rottigheid die hij over Hugo's dood
verspreid heeft...
Grtz - sproet
sterke doordachte tekst.
vooral de laatste alinea is een stevig gegeven om op verder te bomen.
liefs, trees
strandjutter: Merci, Maarten - Magdalena
ik heb hiervan genoten!
Vooral van de laatste paragraaf.
Zonder passie en gedrevenheid verandert er niets hé?
strandjutter: Dank je. Inderdaad, we blijven gepassioneerd naar evenwicht zoeken. ;) - otiske
Heel erg goed neergezet, leest ook heel vlot.
Graag gelezen hoor, groetjes.
strandjutter: Merci, niet te fel geschrokken van mijn achteraf gezien toch een beetje te uitgebreide feedback op je tekst 2012, hoop ik? Het was goed bedoeld. Gr, Jutter
|
