Volg ons op facebook
|
< terug
Als bommen vallen (WO II - 3)
Onderstaand treft u het derde verhaal uit de herinneringen van een zesjarig jongetje dat tijdens Wereldoorlog II in Dordt woonde, aan de Oranjelaan. Het relaas van een jochie dat in die zo merkwaardige tijd in zijn huis, alsook in de omgeving ervan, allerhande avonturen beleefde. Soms heuglijk of vermakelijk, menigmaal ook onplezierig of zelfs hachelijk.
Maar let wel:
In het episodisch geheugen liggen gebeurtenissen vast. Deze bestaan uit onderling verbonden elementen die bewaard blijven zonder dat het tafereel is herhaald. Dit geheugen lijkt moeiteloos te functioneren, maar het is allerminst volmaakt. Dat blijkt uit tegenstrijdige getuigenverklaringen bij ongevallen en uit ruzies over wat bij een bepaalde gelegenheid is voorgevallen. Mensen onthouden verschillende onderdelen van dezelfde gebeurtenissen en vullen, na verloop van tijd, zonder dat te beseffen, gaten in het geheugen met verzinsels op.
Uit: Prof. P. Vroon: Psychologie in het dagelijks leven. Uitg. Sesam, 8e druk okt 1993
Als bommen vallen.
... sinds enkele maanden zat hij in de eerste klas van de toen nog Lagere School genoemde Dr. Bavinckschool. Deze "School met den Bijbel" was gelegen aan een van de Singels. Tijdens de latere oorlogsjaren beschikte de school over een ruime schuilkelder die was aangelegd op het schoolplein waar tijdens luchtalarm een ieder zich heen spoedde. De aanleg was dan wel ten koste van de speelruimte gegaan maar hij en een enkel klasgenootje vonden het heerlijk en spannend om bovenop het met gras bedekte bouwsel te klauteren. Dit ondanks het verbod van de schoolleiding. Daarna was het een kunststukje om weer heelhuids en zonder kleerscheuren beneden te komen.
Van zijn moeder mocht hij alléén naar school en weer terug. Als hij samen met buurtgenootjes de tocht aanvaardde dan ging die buiten het park Merwestein om. Wandelde hij echter in z'n eentje dan prefereerde hij de door hem geliefde weg dóór het park. Een van de ingangen ervan was niet zo ver van zijn huis gelegen.
Dat ging al een tijdje goed, tot op een kwade dag waarop hij zich weer eens in zijn eentje naar huis begaf, de hel losbrak. Met gierend geweld kwam geheel onverwachts, met hoge snelheid en op geringe hoogte, een aantal vliegtuigen overscheren. De machines begonnen massaal bommen af te werpen boven het park waarin hij zich al dicht bij de uitgang bevond. Tot zijn ontzetting zag hij, onder daverend en fluitend lawaai, rondom zich de snel opeenvolgende inslagen. Naast, maar ook ín huizen en andere gebouwen, binnen zowel als buiten het park.
Zonder andere mensen of een schuilplaats te zien begaf hij zich, wat versuft door het hem onbekende geweld, naar de uitgang. Vreemd genoeg niet in paniek geraakt en zonder te rennen. Rennen, waarheen dan ook, zou overigens van weinig nut zijn geweest in dit gekkenhuis en had hij dit mogelijk onbewust aangevoeld. Bij de uitgang gearriveerd wandelde hij richting Van Slingelandtlaan om hierdoor het laatste stukje naar huis af te leggen. De Stooplaan voorbij komende zag hij in de verte, door een langzaam optrekkend rook- en stofgordijn, nog juist een gapend gat in het wegdek, nagenoeg van tuin tot tuin.
Even later de hoek van de eerder genoemde Van Slingelandtlaan omgegaan zag hij hoe aan zijn rechterzijde met kracht een voordeur werd opengeworpen. Een hevig geschrokken mevrouw sleurde hem haastig haar woning in: "Kom gauw binnen jochie.. voor het te laat is!" Tussen wat grote mensen in bleef hij rustig en gedwee in de huiskamer staan wachten tot het geweld tot een einde zou komen. Kennelijk beschikte het huis niet over een kelder zoals bij hem thuis, waar hij al vaak bij luchtalarm naartoe was gevlucht. Hij hoopte onderwijl vurig dat zijn schuilplaats, immers op korte afstand van het te bombarderen doel, niet óók het doelwit zou worden van een verwoestend projectiel. Onderwijl probeerde hij, tussen de anderen door glurend, door het raam te zien wat zich buiten op straat afspeelde. Zo ging een aantal minuten voorbij, toen plots zijn aandacht werd getrokken door een in paniek roepende en zoekende vrouw. Dwars door het oorlogsgeweld heen holde zij aan de overkant van de laan voorbij, zijn moeder..
Toelichting:
Op 23 oktober 1944, ongeveer een half jaar voor de bevrijding van de gehate Duitsers, wordt Dordt getroffen door een geallieerd bombardement. Het beoogde doel is het park Merwestein, maar als zo vaak loopt ook hier het omringende gebied aanzienlijke schade op. In 1943 wordt Merwestein door de Duitse Wehrmacht in bezit genomen en omgevormd tot militair kampement met bunkers. In september 1944 weet, nadat in het park toenemende activiteit wordt gesignaleerd, een illegale groep de geallieerden te melden dat de staf van de 15e Armee zich in het park heeft gevestigd, de staf van het leger dat in Brabant de opmars van geallieerde troepen naar het noorden moet tegenhouden. Door de geallieerden wordt besloten om de legerleiding in Merwestein uit te schakelen. Acht jachtbommenwerpers van de RAF jagen met een snelheid van 400 mijl per uur naar hun doel...
Naast een aantal Duitse militairen worden 69 burgers, waaronder een groot aantal kinderen, leerlingen van de Buitenschool, dodelijk getroffen.
Een zesjarig jongetje wordt, kort nadat hij te voet is vertrokken vanaf de Dr. Bavinckschool aan de Singel, op weg naar huis volslagen verrast door het hem nog onbekende geweld. Maar hij vervolgt, zonder dat het gevaar echt goed tot hem doordringt, zijn weg naar het ouderlijk huis dat is gelegen aan de, zoals later blijkt, eveneens getroffen Oranjelaan...
Dit jongetje overleeft het, althans physiek, als door een wonder. Helaas echter worden vele andere kinderen gedood, doordat zij worden bedolven door het puin van de getroffen Buitenschool. Ongeveer zestig jaar later wordt hij door dit afschuwelijke incident geďnspireerd tot een poging het in dichtregels*) te vangen.
*) Het gedicht is te lezen op WriteHistory, onder de titel "23 oktober 1944" op:
http://www.writehistory.be/?p=gedicht&id=13405
feedback van andere lezers- RolandBergeys
knap!
-fysiek, niet physiek
stater: dank je, Roland.. en ach ja.. physiek.. zit in het geheugen van m'n vingers..;) - ivo
Mortsel heeft ook zo'n ramp meegemaakt en wat nog veel erger is, Mortsel heeft moeten wachten tot 2003 om een oorlogskruis te krijgen, dus het hele bombardement, waarbij 2 scholen en een hele woonwijk werd platgegooid, door de geallieerden, was tot dan geen oorlogsfeit geweest (mensen kregen dus ook geen vergoeding).
Het leed van de mens in het grotere leed wordt opgeslokt in het collectief en dan is de vraag of als er 1 mens sterft of 100.000 het voor de familie van die 1 minder erg zou zijn dan voor een familielid van één van die 100.000 ....
Elke dag sterven er mensen een zinloze dood, hetzij door verkeer hetzij door ongepast geweld, hetzij door een fout van een dokter etc ...
Let op het trauma van deze jongen is idd de grootste schakel in het verhaal, want voor die mens duurt de oorlog nog steeds.
En dat is ook heel erg.
En daarom ook een dikke uitstekend ...
stater: tja, ivo.. definiëring en gevoel gaan lang niet altijd hand in hand.. stellig kan ik de slotconclusie van je betoog beamen.. dank voor je waardering voor m'n verhaal.. - Mistaker
Heel interessant om te lezen. mijn moeder heeft de oorlogsjaren als meisje meegemaakt in Rotterdam. Een bombardement doet zoveel met mensen, ook als ze het min of meer zonder kleerscheuren overleven.
Erg mooi beschreven.
Groet,
Greta
stater: mensen die oorlogsgeweld, in welke vorm dan ook, indertijd aan de lijve ondervonden kunnen goed aanvoelen wat dat ook heden ten dage betekent voor mensen die zwaar gebukt gaan onder oorlogsgeweld, angst en andere ellende.. en dat geeft hen telkenmale opnieuw verdriet.. dank voor je waardering, Greta.. - SabineLuypaert
vooral het niet rennen stukje van instinctief aanvullen beklijfde nog meer dan de rest, de angst was bijna voelbaar
heel aangrijpend stukje helase realiteit,
stater: mogelijk zou het jongetje met rennen juist de dood in de armen zijn gelopen .. het is me altijd blijven verbazen.. dank voor je reactie, Sabientje.. - Ghislaine
Een straf stukje reflecterende proza.
stater: dank voor je waarderende reactie, Ghislaine.. - Henny
Een heftig deel. Bijna iedereen in die tijd heeft bombardementen meegemaakt. Vele verhalen zijn mij er later over verteld door mijn moeder en een oudtante die daarbij een arm verloren had
stater: inderdaad, Henny.. als door een wonder ben ik, zelfs zonder enige verwonding, aan de dood ontsnapt.. dank voor het lezen en waarderen van m'n verhalen uit de bezettingstijd.. vriendelijke groet, stater.. - lin
Steeds weer treft dit verhaal me in mijn hart. Als juf van zesjarige kinderen kan ik me helemaal in hun gevoelswereld inleven. Knap geschreven Eli! Knuffel van lin.
stater: een heel bijzondere reactie, lin.. die me om bekend veronderstelde redenen goed doet.. dank ook voor je waardering.. en een dikke knuf terug..
|
